آزمایش قبل از ازدواج
برای آغاز یک زندگی مشترک، سلامت زوجین اهمیت زیاد داشته و به همین علت،
انجام آزمایشهای ضروری، اهمیت دارد.در ادامه این آزمایشها را معرفی خواهیم کرد.
آزمایشاتی که درمراکز مشاوره قبل از ازدواج صورت می گیرد شامل موارد زیر است
:
- آزمایش عدم اعتیاد از هر دو نفر؛ اعتیاد به عنوان یک معظل اجتماعی است،
و تأثیرات سویی که بر ادامه یک زندگی دارد مورد توجه ویژه قرار گرفته است. - بررسی زوجین از نظر تالاسمی؛ تالاسمی یک نقص ژنتیکی است،
که به دلیل شیوع بالای آن مورد توجه قرار می‌گیرد. - بررسی بیماری سیفلیس؛ انجام این تست برای آقایان الزامی است.
- تزریق واکسن کزاز برای خانم‌ها.
- گذراندن کلاس مشاوره تنظیم خانواده.
در ادامه مطلب به بررسی تک تک موارد بالا می پردازیم:
آزمایش عدم اعتیاد
نمونه ادرار از زوجین به منظور شناسایی افرادی که ترکیبات تریاک را استعمال می‌کنند، گرفته می‌شود.
مصرف مواد مخدر جزء ناهنجاری‌های اجتماع محسوب می‌شود،
لذا دور از انتظار نیست اگر مصرف‌کننده این مواد که برای ازدواج مراجعه می‌کند،
سعی در مخفی نگه‌داشتن آن نماید (مثلاً از طریق تقلب در گرفتن نمونه ادرار).
بدین خاطر نمونه گیری در این بخش با حضور ناظر انجام می‌شود.
در سیستم‌های قدیمی نظارت به کمک آینه های نصب‌شده روی دیوارهای اتاق نمونه‌گیری انجام می‌شد.
اگرچه هنوز هم آزمایشگاههایی بدین طریق نمونه‌گیری می‌کنند،
ولی به کارگیری تکنولوژی دوربین‌های مداربسته در برخی آزمایشگاه ها،
ضمن رعایت اصول اخلاقی و احترام گذاشتن به شأن افراد، صحت نمونه‌گیری را هم تضمین می‌کند.
به طور کلی اگر آزمایش خاصی باید روی تعداد زیادی از افراد انجام شود،
باید از تستی استفاده کرد که سریع نتیجه آن مشخص می‌شود.
به این تست‌ها، تست‌های غربالگری می‌گویند، نتیجه منفی این تست‌ها با اطمینان قابل گزارش است،
ولی نتیجه مثبت آن‌ها را باید با روش تأییدی (جداسازی به روش کروماتوگرافی لایه نازک [TLC])،
آزمایش کرد که البته به زمان بیشتری برای انجام آن نیاز است.
تست غربالگری عدم اعتیاد به کمک تست‌های نواری (Strip Test) یا (Rapid Test) انجام می‌شود.
بدین ترتیب که قسمت جذب‌کننده این نوارها در داخل ادرار تازه قرار می‌گیرد،
و نتیجه حداکثر پس از ۵ دقیقه قابل گزارش است.
تکنیک به‌کار رفته در این نوارها ایمن و کروماتوگرافی است.
آزمایش قبل از ازدواج
در تست عدم اعتیاد، جدا از مصرف ترکیبات تریاک، مصرف یک‌سری داروها باعث می‌شود،
نمونه ادرار با روش غربالگری نتیجه مثبت دهد،
لذا با آزمایش تأییدی (TLC) باید مورد بررسی قرار گیرد.
بیشترین دارویی که در روش غربالگری باعث نتیجه مثبت می‌شود، داروهای کدئین داراست.
متأسفانه به دلیل مصرف بی‌رویه داروهای کدئین‌دار (به خصوص استامینوفن کدئین)،
تعداد مراجعین ازدواجی که نمونه‌هایشان برای آزمایش تأییدی کنار گذاشته می‌شود کم نیستند.
از نظر آزمایشگاه جداسازی، یعنی جدا کردن افرادی که ترکیبات تریاک مصرف کرده‌اند،
از کسانی که کدئین مصرف کرده‌اند برخی افراد داروهای کدئین را با تجویز پزشک مصرف می‌کنند،
لذا آزمایشگاه نمی‌تواند به همه تکلیف کند قبل از آزمایش دارو مصرف نکنید،
بلکه می‌تواند با اطلاع‌رسانی اعلام نماید حتی‌الامکان ۷۲ ساعت قبل از آزمایش،
از مصرف داروهای کدئین خودداری نمایید.
بعضی از آزمایشگا‌هها در تهران با مکاتبه به محضرها و پیغام روی نوار تلفن گویای خود می‌کوشند،
مشکلات مراجعین خود را در این خصوص کمتر کنند.
این امر باعث می‌شود کسانی هزینه آزمایش جداسازی را پرداخت نمایند،
که واقعاً مجبورند داروها را مصرف کنند و لذا انتظار بیش از وظیفه، از آزمایشگاه نخواهند داشت.
تالاسمی
صفت ارثی یک ویژگی است که والدین به فرزندان خود منتقل می‌کنند.
برخی از این صفت‌های ارثی باعث بروز یک بیماری می‌شوند،
ولی برخی دیگر فقط یک ویژگی را توصیف می‌کنند.مثلاً رنگ چشم، یک ویژگی است،
که توسط آن افراد را می‌توان توصیف کرد. فلانی رنگ چشمش آبی یا سبز است … !
ولی تالاسمی یک صفتی است که بیماری را منتقل می‌کند.
در این بیماری مغز استخوان قادر به ساختن مقادیر کافی از هموگلوبین طبیعی در گلبول‌های قرمز نیست.
میزان کاهش هموگلوبین طبیعی در انواع مختلف تالاسمی‌ها متفاوت است.
لذا در افرادی که این صفت ارثی را دارند، تالاسمی به یک شکل بروز نمی‌کند.
در انتقال صفات ارثی از والدین به فرزندان به دو نکته توجه نمایید:
- بروز صفت‌های ارثی تابع قانون احتمالات است،
یعنی انتظار نداریم پدر و مادری که یک صفت را دارا هستند، آن را حتماً به فرزندان خود منتقل کنند. - صفت‌های ارثی که به صورت بیماری خود را نشان می‌دهند،
از تنوع زیادی برخوردارند. تعدادی از آن‌ها شیوع بیشتری دارند،
و پراکندگی این صفات در جوامع مختلف متفاوت است.
آزمایش قبل از ازدواج
تالاسمی در ایران شایع‌ترین بیماری ژنتیکی است و از انواع تالاسمی‌ها، نوع بتا شیوع بیشتری دارد.
تالاسمی بتا خود به انواع مختلف تقسیم می‌شود. در انواع مختلف آن، میزان کاهش Hb طبیعی متفاوت است.
بتا تالاسمی مینور، نوعی بتا تالاسمی است که در آن کاهش Hb طبیعی مشکل حادی را ایجاد نمی‌کند،
چون بدن با افزایش تعداد گلبول قرمز خود این مشکل را تا حدودی جبران می‌نماید.
این افراد اگر با کسی که این صفت را ندارد ازدواج کنند،
هیچ خطری فرزندان آن‌ها را تهدید نمی‌کند و حداکثر ممکن است فرزندی مثل خود فرد،
به صورت ناقل مینور متولد شود. ولی اگر با کسی که این صفت را دارد ازدواج کنند،
۲۵ درصد احتمال دارد که فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور به دنیا بیاید.
وقتی بدانید فراوا نی ناقلین (بتا تالاسمی مینور) در جامعه ایران حداقل ۱ نفر از هر ۲۰ نفر است،
و این‌که هر سال بیش از ۷۰۰ هزار داوطلب ازدواج از نظر تالاسمی با آزمایش خون غربال می‌شوند،
و از این تعداد ۲۵۰۰ زوج ناقل تالاسمی تشخیص داده می‌شوند،
حتماً خواهید گفت چرا از سال ۱۳۷۶ برنامه ملی پیشگیری تالاسمی به طور رسمی،
در رأس برنامه‌های مراکز بهداشت سراسر کشور قرار گرفته است؟ چقدر دیر …!
آزمایش قبل از ازدواج
امروزه با وجود راه‌کارهایی که به کمک زوج ناقل می‌آید،
تا از تولد فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور جلوگیری کند،
زوج‌های ناقلی پیدا می‌شوند که با وجود تمام مشاوره‌ها و آگاهی‌هایی که در واحد مشاوره تالاسمی،
به آن‌ها داده می‌شود، اصرار به ازدواج دارند.
این تصمیم شاید حق مسلم آن‌ها باشد و البته هیچ مرجع قانونی حق بی‌توجهی به تصمیم آن‌ها را ندارد،
ولی تولد یک بچه مبتلا به تالاسمی ماژور تنها مشکل پدر و مادر وی نخواهد بود،
بلکه سیستم بهداشتی- درمانی هم که باید تاوان حس مسؤولیت‌پذیری خود را بپردازد،
وظیفه دارد آن‌ها را تنها نگذارد؛ این زوجین پس از مشاوره‌های ویژه تالاسمی تشکیل پرونده می‌دهند،
و ضمن تأیید و تأکید بر تصمیم خود، زیر نظر مرکز بهداشت نزدیک محل سکونت خود قرار می‌گیرند.
آزمایش قبل از ازدواج
البته لازم است قبل از بارداری جهش ژن بتاگلوبین زوج‌های مینور تعیین شود.
نتیجه این آگاهی از جهش ژنی،
بعداً در دوران بارداری خانم به تعیین الگوی وراثت جهش تالاسمی جنین کمک می‌کند.
برای تعیین وضعیت جنین از نظر تالاسمی ماژور نیاز به نمونه‌برداری در هفته ۱۰ تا ۱۲،
با روش تکه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) یا در هفته ۱۴ تا ۱۶ با روش آمنیوسنتز است.
اگر پس از بررسی‌های لازم مشخص شود جنین ژن‌های جهش‌یافته والدین را دریافت کرده است،
جنین به تالاسمی ماژور مبتلا است، که احتمال آن ۲۵ درصد است.
در این صورت سقط‌درمانی با مجوز پزشکی قانونی میسر است.
البته در ۷۵ درصد موارد هم احتمال دارد جنین سالم باشد. در این صورت بارداری ادامه می‌یابد.
بتا تالاسمی ماژور نوع شدید بیماری بتا تالاسمی است.
در این نوع به دلیل کاهش هموگلوبین طبیعی، اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها با مشکل همراه است.
بدن این افراد علی‌رغم فعالیت کلیه استخوان‌های خون‌ساز، قادر به جبران کمبود هموگلوبین طبیعی نیست.
(فعالیت استخوان‌های خون‌ساز در ناحیه صورت سبب درشت شدن گونه‌ها و پیشانی در این افراد می‌شود).
لذا هر چند وقت یک‌بار باید به این افراد خون سالم تزریق شود.
تزریق خون باعث افزایش سطح آهن بدن می‌شود و برای جلوگیری از افزایش مسموم‌کننده آهن،
تزریق آمپول دسفرال برای خارج کردن آهن اضافی ضروری است.
غربالگری تالاسمی چگونه انجام می‌شود؟
برای شروع برنامه غربالگری ابتدا کلیه آزمایشگا‌ههای ازدواج مجهز به دستگاه شمارش سلولی خودکار
(سِل کانِتر) شده‌اند که عمده این دستگا‌هها از نوع سیسمکس هستند.
برای این آزمایش (آزمایش CBC) نیاز به حداقل ۲ سی‌سی خون است،
که در ویال‌های محتوی ماده ضد انعقاد گرفته می‌شود.
این خون برای مخلوط شدن با ضد ا نعقاد، حداقل ۵ دقیقه روی دستگاهی به نام میکسر باید بچرخد،
و سپس به دستگاه داده شود. این دستگا‌هها قادرند در کمتر از یک دقیقه حداقل ۸ پارامتر،
و اندکس خونی را نشان دهند. نتایج حاصل از دستگا‌هها ملاک تصمیم‌گیری‌ها است.
لذا تعمیر و نگهداری این دستگا‌هها و بررسی صحت و دقت آن‌ها دارای برنامه مدونی است،
و پرسنل فنی آزمایشگاه ملزم به رعایت آن‌ها هستند.
از بین پارامترها و اندکس‌های خونی آنچه در وهله اول به آن توجه می‌شود MCH و MCV است.
MCH متوسط غلظت هموگلوبین و MCV متوسط حجم گلبول‌های قرمز نشان می‌دهد،
برای MCH مقادیر بیش از ۲۷ و برای MCV مقادیر بیش از ۸۰،
(و البته کمتر از ۱۰۰) نرمال تعریف شده است. در طرح غربالگری تالاسمی،
هدف، شناسایی زوج ناقل صفت تالاسمی است که تصمیم دارند با یکدیگر ازدواج کنند.
لذا اگر یکی از طرفین صفت تالاسمی را نداشته باشد مشکلی برای آینده زندگی مشترکشان پیش نخواهد آمد.
بدین منظور در ابتدا نمونه آقا گرفته می‌شود و در صورت نیاز از خانم نمونه‌گیری می‌شود.
چرا ابتدا از مردان خون‌گیری انجام می‌شود؟
دلیل آن این است که تعداد زیادی از زنان در جامعه به کم‌خونی حاصل از فقر آهن مبتلا هستند.
در این بیماری اندکس‌های مورد نظر ،
مثل تالاسمی مینور کمتر از حد نرمال است و از آن‌جایی که ملاک غربالگری فقط اندکس‌های فوق است،
بنابراین مجبور خواهیم بود در مقابل این خانم‌ها،
مردان بیشتری را مورد بررسی قرار بدهیم.هر نمونه پس از اندازه‌گیری پارامترهایش توسط دستگاه،
اگر مقادیر یکی یا هر دو اندکس مورد نظر را کمتر از حد نرمال را نشان دهند،
به عنوان مشکوک در نظر گرفته می‌شوند تا اقدامات بعدی انجام شود.
اقدام بعدی فراخواندن خانم مورد نظر برای نمونه‌گیری خون و بررسی اندکس‌های وی می‌باشد.
در صورتی که خانم نرمال باشد، وضعیت آقا برای ازدواج از نظر صفت تالاسمی اهمیتی ندارد،
لذا بدون مشاوره ویژه، جواب آن‌ها صادر می‌شود.
اگر هر دو نفر اندکس‌های پایین داشته باشند (زوج مشکوک به تالاسمی)،
توسط پزشک مشاوره تالاسمی تحت مشاوره ویژه قرار می‌گیرند.
در اولین اقدام وضعیت آهن بدن آن‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد،
در صورت نیاز یک دوره درمان آهن تجویز می‌شود.
آزمایش قبل از ازدواج
پس از سپری شدن طول درمان، نمونه‌گیری انجام و نتیجه از نظر مقادیر اندکس‌ها،
مجدد ارزیابی می‌شود. در صورت عدم تصحیح اندکس‌های مورد نظر،
برای هر دو نفر اندازه‌گیری ۲ Hb A درخواست می‌شود.
نتایج حاصل از پیگیری‌های پزشک مشاور بر اساس یک معرفی‌نامه در اختیار زوجین قرار می‌گیرد،
تا با مراجعه به یکی از مراکز مشاوره ژنتیک مورد تأیید و معرفی شده از وزارت بهداشت،
وضعیت صفت تالاسمی در آن‌ها به طور قطعی مشخص شود ،
۲٫Hb A یکی از انواع هموگلوبین‌های طبیعی است،
که در یک فرد نرمال حداکثر۵/۳درصد از مقدار هموگلوبین کل را تشکیل می‌دهد.
مقدار بیش از آن )حداکثر تا ۷ درصد)، تشخیص تالاسمی را قطعی می‌کند.
ولی مقادیر در حد نرمال در افراد مشکوک، تالاسمی را رد نمی‌کند.
لذا در این غربالگری مقادیر بالای آن دارای ارزش است.
آزمایش قبل از ازدواج
در آزمایشگاه ژنتیک، جهش‌های ژنی هموگلوبین از نظر صفت تالاسمی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
پس از آن متخصص ژنتیک نظر خود را به مشاور تالاسمی اعلام می‌کند.
در صورتی که صفت تالاسمی در هر دو نفر یا یکی از زوجین تأیید نشود،
پایان مشاوره ویژه برای آنان خواهد بود. ولی اگر هر دو نفر ناقل تشخیص داده شوند،
پس از اطلاع‌رسانی کامل در مورد آینده مشترکشان،
تصمیم‌گیری برای ازدواج به عهده خودشان گذاشته می‌شود.
اگر منصرف شوند پرونده آن‌ها بسته می‌شود،
ولی اگر اصرار به ازدواج داشته باشند پس از تکمیل فرم‌های لازم مجوز ازدواج برای آن‌ها صادر خواهد شد،
و نیز به مرکز بهداشت محل سکونتشان معرفی می‌شوند،
و از طریق کارشناسان آن مرکز وضعیت بارداری خانم پیگیری می‌شود،
تا اقدامات لازم در زمان بارداری برای تشخیص وضعیت صفت تالاسمی،
در جنین قبل از ماه چهارم بارداری انجام شود تا در صورت نیاز مجوز سقط جنین صادر شود.
برای اجرای دستورالعمل شناسایی زوج ناقل تالاسمی تا رسیدن به یک نتیجه قطعی،
و مطمئن، گاهی ۲ تا ۳ ماه زمان نیاز است.
از طرف دیگر زوجی که به آزمایشگاه مراجعه می‌کنند و قبل از نتیجه آزمایشات ،
مراسم ازدواج خود را برنامه‌ریزی کرده‌اند و فقط منتظر جواب آزمایش هستند،
اگر به آن‌ها گفته شود باید منتظر بمانند تا بررسی‌های لازم نتیجه قطعی را مشخص کند،
روزهای انتظار، دوران سختی را توأم با فشارهای روحی- روانی برای آن‌ها به دنبال خواهند داشت.
آزمایش قبل از ازدواج
به جای ناراحتی و دلخوری، همراهی زوجین با سیستم بهداشتی و پرسنلی که در این خصوص تلاش می‌کنند،
تا امروز و آینده آن‌ها را شفاف به خودشان نشان دهند،
کمک بزرگی به اجرای دقیق دستورالعمل موجود و نتیجه‌گیری سریع‌تر خواهد کرد.
و چه بهتر خواهد بود اگر بررسی تالاسمی با یک آزمایش ساده CBC در ابتدای آشنایی یک زوج انجام شود،
تا مشکلات روحی و مالی کمتری را متوجه خانواده‌ها کند.
در پایان این قسمت ذکر این نکته ضروری است که بیماریهای ژنتیکی زیادی وجود دارند،
ولی به طور رسمی و قانونی هنگام ازدواج بررسی نمی‌شوند.
در صورت نیاز، خود زوجین از طریق مراکز مشاوره ژنتیک آن‌ها را باید پیگیری کنند.
ضرورت این پیگیری فقط به کسانی که ازدواج فامیلی انجام می‌دهند برنمی‌گردد،
بلکه در هر دو خانواده پسر یا دختری که با هم ازدواج می‌کنند اگر مثالی از نقص ژنتیکی،
سقط‌های مکرر، مشکلات مادرزادی در وابستگان وجود دارد باید این پی‌گیریها انجام گیرد.
آزمایش VDRL
سیفلیس یک بیماری مقاربتی عفونی است که عامل آن یک نوع باکتری به نام ترپونما پالیدوم می‌باشد.
این باکتری به طور طبیعی فقط انسان را آلوده می‌کند،
و از آن‌جایی که بسیار حساس و ظریف است،
برای ایجاد بیماری در بیشتر موارد تماس مستقیم با منبع آلودگی لازم است.
ترپونم از طریق خراش جزئی در پوست یا غشای مخاطی اندام تناسلی یا دهان و غیره وارد بدن می‌شود.
آموزش و مشاوره تنظیم خانواده
مرحله بسیار مهمی از زندگی است؛ نه تنها برای زن و شوهر،
بلکه برای نسل‌های بعد هم سرنوشت‌ساز است.
افزایش آگاهی‌های بهداشتی نقش مهم و مؤثری در تأمین سعادت و سلامت افراد خانواده‌ها و جامعه دارد.
واحدهای بهداشت خانواده در تمام مراکز بهداشتی و درمانی کشور وظیفه دارند،
درباره مسائل بهداشتی ازدواج، بارداری، زایمان، نگهداری و تأمین سلامت کودکان،
بهترین راه حل‌ها را در اختیار مراجعان خود قرار دهند یا آن‌ها را به افراد با صلاحیت معرفی کنند.
آموزش تنظیم خانواده که در ادامه آزمایشات ازدواجی انجام می‌شود،
در راستای اهداف مطرح‌شده است. اگرچه زمان کافی در اختیار پرسنل این بخش وجود ندارد،
و نیز حجم مطالب اجازه توضیحات بیشتر را نمی‌دهد،
ولی آشنایی زوجین با این واحد می‌تواند گره‌گشای مشکلات آنان در آینده باشد.
در مشاوره قبل از ازدواج توصیه‌های لازم راجع‌به پیشگیری از بیماریهای ارثی،
بارداری، سن مناسب برای بارداری،
تعداد بچه‌ها و روش مناسب تنظیم خانواده به زوج‌های جوان داده می‌شود.
واکسن کزاز
کلستریدیوم تتانی یک نوع باکتری از دسته باکتری‌های اسپوردار و عامل بیماری کزاز در انسان است.
شکل فعال باکتری در برابر حرارت و مواد شیمیایی مقاومت چندانی ندارد،
ولی اسپور آن سال‌ها در خاک خشک و گردوغبار زنده می‌ماند،
و نسبت به حرارت و مواد شیمیایی مقاومت زیادی دارد.
این باکتری یک سم (اگزوتوکسین) قوی ترشح می‌کند که عامل اصلی بروز علائم بیماری است.
علایم این بیماری با فعالیت شدید اعصاب حرکتی، سفتی و انقباض شدید عضلات مشخص می‌شود.
سم کزاز یک ترکیب پروتئینی است که نسبت به حرارت، مواد شیمیایی، اسیدها و قلیاها حساس می‌باشد ،
و سریع تجزیه می‌شود. حتی الکل ۷۰ درجه آن را زود خراب می‌کند.
منشأ عفونت که حاوی اسپور باکتری است، م
ی‌تواند خاک (۲۰ تا ۶۴ درصد نمونه‌های خاک، آلوده هستند)،
لباس کثیف، گردوغبار، مدفوع بیشتر مربوط به اسب)،
خار گل، میخ، وسایل جراحی (کامل استریل‌نشده) باشد.
بیماری در نتیجه آلودگی یک زخم (اغلب زخم عمیقی که بافت له‌شده داشته باشد) با اسپور باکتری به وجود می‌آید. این اسپورها درون زخم در شرایط بی‌هوازی به فرم فعال تبدیل می‌شوند،
و سم تولید می‌کنند سم تولیدشده به طور موضعی عضلات همان ناحیه را منقبض می‌کند،
و همچنین از طریق رشته‌های عصبی خود را به سلول‌های عصبی- حرکتی در شاخ قدامی نخاع می‌رساند،
و با تحریک آن‌ها انقباض موضعی ناحیه آلوده را تشدید می‌کند.
واکسن کزاز
پس از آن با انتشار سم در تمام قطعات نخاعی، تمام عضلات بدن به حالت انقباض درمی‌آیند.
تحریک‌پذیری شدید سلول‌های عصبی شاخ قدامی باعث می‌شود،
هرگونه عامل تحریکی محیطی (هر چند ضعیف مثل تماس دست با بدن بیمار یا محرکات بینایی و شنوایی)،
اسپاسم عضلانی را تشدید کند.
تعداد این حملات تشنج (انقباض عضلانی) و زمان آن در بیماران، بسیار متفاوت است.
مشکلات تنفسی عامل بیشتر موارد منجر به مرگ در این بیماری است.
مطالب بیشتر:
- پیشگیری از خرابی دندان
- نکات ایمنی مهم در آزمایشگاه
- آزمایش اسپرم و هر آنچه که باید بدانید
- بهداشت و ایمنی آزمایشگاه
- آنچه باید پس از جرم‌گیری دندان‌ها انجام داد
- نشان لوح کیفت آزمایشگاه
- آزمایش های قبل از ازدواج را بشناسید(قسمت دوم)
- ۶ غذایی که از اضطراب شما می‌کاهد
- محدودیت های تست های غربالگری تشخیص پیش از تولد قبل از معرفی NIPD
- همه چیز درباره آزمایش ادرار
- آزمایش سنین مختلف
- آزمایش سرفه خونی
- آزمایش های قبل از ازدواج را بشناسید(قسمت دوم)
- آزمایش های مختلف به چه مقدار ناشتایی نیاز دارند ؟
- سازمان غذا و دارو قرص درمان ایدز را تایید کرد
- بیماری که در زنان متفاوت‌تر از مردان است!
- پیشگیری از خرابی دندان
- نکات قبل از انجام آزمایش بیوپسی مغز استخوان
بدون دیدگاه