آشنایی با تست پرولاکتین در آزمایشگاه فارابی
یکی از مهم ترین آزمایشاتی که هم خانم ها و هم آقایان لازم است در زمان مشخص انجام دهند، آزمایش پرولاکتین است. این نوع آزمایش سطح هورمون پرولاکتین را در خون اندازه گیری می کند.
هورمون پرولاکتین در زنان و مردان تولید می شود اما پرولاکتین خون در زنان باردار بیشتر می باشد.
این هورمون مسئول ترشح شیر است، به همین دلیل به آن هورمون شیر نیز می گویند.
بزرگ شدن سینه ها نیز به دلیل وجود این هورمون می باشد و غده هیپوفیز این هورمون را در بدن ترشح می کند.
هورمون پرولاکتین بر ترشح سایر هورمون های جنسی مثل استروژن و پروژسترون نیز موثر می باشد.
این هورمون همچنین در متابولیسم، عملکرد سیستم ایمنی و پانکراس نقش دارد.
به همین جهت در این مقاله قصد داریم به بررسی تست پرولاکتین در آزمایشگاه فارابی بپردازیم.
جهت مطالعه محتوای ۵ دقیقه ای ذیل با ما همراه باشید.
نقش پرولاکتین در بدن
پرولاکتین که با نام PRL نیز شناخته می شود، هورمونی است که توسط غده هیپوفیز، غده کوچکی در پایه مغز و زیر هیپوتالاموس (Hypothalamus) ترشح می شود.
این هورمون مسئول رشد بافت های پستان، تولید شیر و شیردهی می باشد.
علاوه بر این ها، در صد ها فرآیند دیگر بدن نیز دخیل است.
سطح این هورمون در مردان، زنان غیر باردار و زنان غیر شیرده پایین است.
این هورمون به طور طبیعی در زنان باردار یا شیرده افزایش می دهد تا شرایط لازم را برای رشد بافت های سینه و تولید شیر فراهم کند.
نقش پرولاکتین در تخمک‌گذاری چیست؟
پرولاکتین با مکانیسم های زیر بر تخمک گذاری اثر می گذارد:
هورمون پرولاکتین با افزایش گیرنده های LH روی جسم زرد باعث تولید پروژسترون می شود. به همین جهت با مهار ترشح برخی هورمون ها در اواسط سیکل و توقف افزایش LH باعث مهار یا کاهش تخمک‌گذاری می شود.
هورمون پرولاکتین باعث مهار ترشح GnRH می شود و به دنبال آن باعث کاهش تولید FSH و LH می شود و سطح استروژن و پروژسترون کاهش یافته و منجر به ایجاد هایپوگونادیسم (hypogonadism) می شود.
همچنین تولید آندروژن آدرنال (Adrenal androgens) را تحریک می کند و باعث افزایش وزن، عدم تخمگ گذاری و پرمویی می شود.
وظایف Prolactin
این هورمون در بسیاری از عملکرد های بدن نقش دارد اما دو وظیفه اصلی آن شامل موارد زیر است:
- انجام فرایند شیردهی
- بهبود غدد پستانی در بافت پستان و تولید شیر مادر
پرولاکتین موجب رشد آلوئول پستانی (Aveous) می شود که نوعی بافت خاص در پستان است و در آن شیر تولید می شود.
این هورمون، سلول های آلوئول پستان را تحریک می کنند تا اجزای شیر مانند موارد زیر را تولید کنند:
- لیپید ها (تامین‌کننده انرژی نوزاد، شامل اسید های چرب ضروری و کلسترول)
- لاکتوز (قند شیر)
- کازئین (Casein): نوعی پروتئین شیر است.
با زایمان مادر، پروژسترون خون کاهش می یابد که نتیجه آن افزایش گیرنده های پرولاکتین در سلول های آلوئولی پستان است. با افزایش این گیرنده ها، پرولاکتین می تواند تاثیر بیشتری بر سلول های تولید‌کننده شیر بگذارد. بنابراین شیر از طریق نوک پستان ترشح می شود که به آن فرایند شیردهی می گویند.
در حالت طبیعی، پس از زایمان، سطح پرولاکتین مدام بالا نمی ماند و بسته به تغذیه نوزاد متغیر است.
زمانی که نوزاد گرسنه است با مکیدن پستان مادر، موجب ترشح این هورمون و تولید و خروج شیر از بدن مادر می شود. تا زمانی که کودک به شیر خوردن ادامه دهد، پرولاکتین در سطح بالا باقی می ماند.
وقتی کودک سیر می شود و از مکیدن خودداری می کند، سطح هورمون ذکر شده دوباره کاهش می یابد و تولید شیر کم می شود.
اگر مادری بیش از یک تا دو هفته به کودک خود شیر ندهد، سطح پرولاکتین بدن او مانند زنان غیر باردار پایین می آید. به این اتفاق در اصطلاح خشک شدن شیر مادر می گویند.
آشنایی با پرولاکتین در آزمایش خون
همانطور که گفته شد، پرولاکتین هورمونی است توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می شود و سطح آن توسط هورمون هایی مانند دوپامین (Dopamine) کنترل می شود.
سطح این هورمون در دوران بارداری افزایش می یابد و منجر به ترشح شیر از پستان ها می شود.
پرولاکتین نرمال در بدن زنان باعث می شود تا چرخه قاعدگی منظمی داشته باشند.
در مردان نیز سطح این هورمون بر میزان تولید اسپرم تاثیرگذار است.
هورمون پرولاکتین از ۱۹۸ اسید آمینه تشکیل شده است و به سه شکل متفاوت ترشح می شود:
- فرم مونومریک: به آن فرم آزاد یا فعال پرولاکتین می گویند.
- فرم دایمریک: فرم غیرفعال و بزرگ این هورمون است.
- فرم نوترال: که فرم خیلی بزرگ و غیرفعال آن است.
دلیل تجویز آزمایش پرولاکتین خون
آزمایش پرولاکتین برای ارزیابی موارد زیر انجام می شود:
- برای بررسی عود تومور هیپوفیز به طور دوره ای چک می شود.
- در پیگیری کاهش تستوسترون در مردان ارزیابی می شود.
- بررسی ماکروپرولاکتینمی (Macroprolactinemia)
- بررسی علت ناباروری
- شک به بالا بودن پرولاکتین
شرایط آزمایش پرولاکتین
اگر قصد انجام آزمایش پرولاکتین را دارید، باید بدانید که این آزمایش نیز مانند سایر تست‌ها دارای شرایط خاصی است. برای آگاهی از شرایط آزمایش پرولاکتین، ادامه مطالب را دنبال کنید.
در صورتی که قبل از آزمایش بیمار دارو مصرف کند باید در برگه آزمایش نوع دارو مصرفی ذکر شود. قبل از انجام آزمایش بیمار باید از استرس، ورزش، هیجان، استفاده از لباس تنگ در ناحیه سینه، تحریک پستان و استفاده از سوتین خودداری کند. همچنین بهتر است بدانید که آزمایش پرولاکتین ناشتا انجام می‌شود.
پیشنهاد می‌شود نمونه آزمایش ۳ یا ۴ ساعت پس از بیدار شدن از خواب شامگاهی گرفته شود. این آزمایش نیاز به ناشتایی دارد. دیگر نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید.
علت افزایش پرولاکتین خون چیست؟
بیماری ها و اختلالاتی که باعث افزایش هورمون پرولاکتین می شوند، عبارتند از:
- کم‌کاری تیروئید
- بیماری های مزمن کلیه و کبد
- انجام پرتودرمانی برای از بین بردن تومور های نزدیک هیپوفیز
- تومور ها و بیماری های آسیب زننده به غده هیپوفیز
- مشکلات روانی جدی
- علائم بروز یائسگی
- آمنوره (amenorrhea)
- سندروم زین خالی(Empty sella syndrome)
- در بعضی مواقع هیچ علت و اختلالی برای افزایش هورمون پرولاکتین یافت نمی شود.
سخن پایانی
همانطور که اشاره کردیم، آزمایش پرولاکتین معمولاً به عنوان بخشی از فرآیند ارزیابی بیمارانی که علائمی دارند که می تواند نشان دهنده افزایش سطح پرولاکتین باشد، تجویز می شود.
آزمایشگاه فارابی دارای پرسنل با تجربه و متخصص در زمینه انجام انواع آزمایش های طبی و تشخیصی می باشد.
این آزمایشگاه، آزمایش فولیک اسید را با هزینه مقرون به صرفه برای شما در منزل نیز انجام می دهد.
پرسنل این آزمایشگاه دارای مدارج بالا و تخصصی در زمینه علوم آزمایشگاهی می باشند.
همچنین به دلیل انجام هزاران نمونه آزمایش در زمینه های مختلف، بسیار با تجربه هستند.
آزمایشگاه طبی فارابی جزو اولین آزمایشگاه های ایران با هدف ارتقا سطح سلامت و بهداشت شهروندان محترم می باشد.
راه های ارتباطی با ما
آدرس آزمایشگاه
تهران ، خیابان شریعتی ، نبش ظفر
بدون دیدگاه