تفسیر آزمایش ACTH | آزمایشگاه فارابی
کاربرد رایج هورمون ACTH برای کمک به تشخیص اختلالات عملکرد آدرنوکورتیکال ACTH و سطح کورتیزولی جهت افتراق دادن بیماری های آدیسون و کوشینگ می باشد. فاکتور آزاد شده از هیپوتالاموس باعث آزاد سازی هورمون ACTH از بخش قدامی غده هیپوفیز می شود.
نتایج آزمایشات ACTH و کورتیزول با هم ارزیابی می شوند. زیرا معمولاً تغییر در هر کدام باعث تغییر در دیگری می شود. ترشح ACTH بوسیله انسولین، متیراپون و وازوپرسین تحریک می گردد و با دگزامتازون کاهش می یابد. در این مقاله به تفسیر آزمایش ACTH در آزمایشگاه فارابی می پردازیم.
لطفاً جهت بهره مندی از محتوای پیش رو دقایقی با ما همراه باشید.
آزمایش ACTH چیست؟
در این آزمایش، سطح کورتیزول خون اندازه گیری می شود. هورمون کورتیزول در متابولیسم پروتئین ها، لیپیدها و کربوهیدرات ها نقش مهمی دارد و عملکرد آن بر سطح گلوکز خون، حفظ فشار خون و تنظیم سیستم ایمنی نیز موثر است.
اکثر کورتیزول خون به پروتئین ها متصل است و تنها درصد کمی از آن آزاد و از نظر بیولوژیکی فعال است. کورتیزول آزاد از طریق ادرار دفع می شود و مقداری از آن نیز در بزاق وجود دارد. آزمایش ای سی تی اچ مقدار این هورمون را در خون، ادرار و یا بزاق اندازه می گیرد.
به طور طبیعی سطح کورتیزول در خون در یک الگوی روزانه متغیر است. این هورمون در اوایل صبح به اوج خود می رسد، سپس کاهش یافته و در اواخر شب به کمترین سطح خود می رسد. معمولاً شیفت های کاری یا ساعات خواب روزانه تحت تاثیر الگوی روزانه تغییر می کند. همچنین ممکن است بر اثر ابتلا به بیماری دچار اختلال شود و نظم خود را از دست دهد.
کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی ترشح می شود و مقدار آن در خون توسط غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز در مغز تنظیم می گردد. هنگامی که سطح کورتیزول خون کم شود، هیپوتالاموس هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین CRH را ترشح می کند و از این طریق به غده هیپوفیز برای تولید ACTH، سیگنال می دهد.
acth تولید شده از هیپوفیز، محرکی برای تولید کورتیزول از غدد فوق کلیوی می باشد. بنابراین تولید مناسب کورتیزول در بدن نیاز به فعالیت و هماهنگی بسیار دقیق غده های هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد فوق کلیوی دارد.
هدف از انجام آزمایش ACTH چیست؟
انجام این آزمایش، به منظور اندازه گیری آنزیم ACTH می باشد. ACTH هورمونی است که تولید کورتیزول را تنظیم می کند. کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که نقش موثری را در تنظیم متابولیسم قند و پروتئین و چربی، تنظیم سیستم ایمنی بدن و حفظ فشار خون ایفا می کند.
کاهش کورتیزول، موجب افزایش تولید ACTH و بلعکس افزایش سطح کورتیزول، موجب کاهش تولید ACTH می شود. ACTH توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می شود. کاهش کورتیزول موجب ترشح CRH از هیپوتالاموس مغز گردیده و CRH موجب آزاد شدن ACTH از هیپوفیز می شود.
متعاقباً ACTH موجب ترشح کورتیزول از غده فوق کلیه می شود. اختلالات غدد آدرنال و هیپوفیز و نیز برخی از تومورهای خارج از این دو ارگان با افزایش تولید ACTH، موجب افزایش تولید کورتیزول می شوند.
نحوه انجام آزمایش کورتیزول
معمولاً آزمایش کورتیزول به صورت خونی انجام می‌شود. اما گاهی اوقات امکان دارد که از ادرار یا بزاق نیز برای آزمایش استفاده شود. آزمایش خونی کورتیزول حدود ساعت ۸ صبح زمانی که کورتیزول خون در اوج خود قرار دارد، صورت می گیرد. البته با تشخیص پزشک، ممکن است آزمایش مجدد در ساعت ۴ بعد از ظهر، یعنی زمانی که سطح این هورمون باید به میزان قابل توجهی کاهش یافته باشد، تکرار می شود.
در برخی شرایط، کورتیزول درست قبل از خواب یعنی زمانی که سطح آن در پایین ترین حالت ممکن قرار دارد، انجام می شود. در این آزمایش معمولاً کورتیزول بزاق اندازه گیری می شود. نمونه بزاق با قرار دادن یک سواب در دهان و برای آغشته شدن کامل آن، جمع آوری می شود.
دریافت چند نمونه به پزشک اجازه می دهد تا الگوی روزانه ترشح کورتیزول را بسنجد. در بعضی مواقع، نمونه ادرار برای انجام آزمایش مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً در چنین مواردی، تمامی نمونه های ادرار یک شب جمع آوری می شوند. البته گاهی با در نظر گرفتن شرایط بیمار و تشخیص پزشک، تنها یک نمونه کافی است.
علل تجویز آزمایش ACTH
- تعیین حد کافی درمان جایگزین در غده فوق کلیه
- تعیین اختلال عملکرد قشر آدرنال
- افتراق افزایش سطح ACTH به همراه کاهش سطح کورتیزول از کاهش سطح ACTH به همراه افزایش سطح کورتیزول
این آزمایش برای کمک به تشخیص بیماری های غده فوق کلیه و هیپوفیز مانند سندرم کوشینگ، بیماری کوشینگ، بیماری آدیسون، تومورهای آدرنال و تومورهای هیپوفی، و هنگامی که فرد علائم مرتبط با تولید زیاد یا کمبود کورتیزول دارد و یا زمانی که فرد مشکوک به عدم تعادل هورمونی است که می تواند باعث ایجاد مشکل در غدد هیپوفیز یا آدرنال شود، تجویز می شود.
تفسیر آزمایش ACTH در آزمایشگاه فارابی چگونه است؟
همان طور که گفتیم معمولاً سطح کورتیزول هنگام خواب پایین است و بعد از بیدار شدن در بالاترین سطح حد خود قرار می گیرد. اگر چه ممکن است این الگو به دلایلی مانند شیفت های کاری و ساعات خواب روزانه متغیر باشد.
اگر سطح کورتیزول دقیقاً پس از بیدار شدن افزایش یافته باشد و یا سطح آن طبیعی باشد اما سطح کورتیزول قبل از خواب کاهش نیابد، نشان دهنده بالا بودن کورتیزول و ابتلا به سندرم کوشینگ است.
بالا رفتن ACTH ممکن است به دلیل اختلال هیپوفیز یا یک نوع تومور خارج از هیپوفیز رخ دهد و یا به علت نقص در عملکرد غدد فوق کلیوی باشد. در هر صورت آزمایش های تکمیلی جهت تعیین علت آن لازم است.
اما در مقابل، در صورتی که کورتیزول خون کم باشد و فرد به آزمایش تحریک ACTH جواب دهد، احتمالاً مشکل به دلیل اختلال در تولید ACTH در هیپوفیز است. اگر فرد به تست تحریک ACTH پاسخ ندهد، احتمالاً مشکل با غدد فوق کلیه مرتبط است.
اگر کم کاری غدد آدرنال به خاطر اختلال در عملکرد هیپوفیز و تولید ناکافی ACTH باشد، فرد دچار نارسایی ثانویه آدرنال است. اما اگر تولید کورتیزول به دلیل آسیب مستقیم غدد آدرنال کاهش یابد، فرد به نارسایی اولیه آدرنال مبتلا شده است.
اگر جواب آزمایش بیانگر اختلال هیپوفیز، غدد فوق کلیوی یا علل دیگر باشد، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری مانند سی تی یا اسکن MRI را برای شناسایی منشا بیماری تجویز کند.
پیشنهاد پایانی به همراهان گرامی
آزمایشگاه فارابی یکی از شناخته شده ترین آزمایشگاه های شمال تهران می باشد که تکنسین هایی مجرب و دوره دیده آن آزمایش ACTH را با دقت بالا و با کمترین درصد خطا انجام می دهند. برای رزرو نوبت و دریافت اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
همچنین برای اطلاع بیشتر از اینکه میزان نرمال کورتیزول در آزمایش خون چقدر است؟ می توانید محتوای مربوطه را مطالعه نمایید.
راه های ارتباطی با ما
آدرس آزمایشگاه
تهران، خیابان شریعتی، نبش ظفر
بدون دیدگاه