علائم آنمی چیست؟
کم‌خونی یا آنمی انواع گوناگونی دارد که هر یک علت خاص خود را دارند.
بیماری آنمی بر اساس‌های گوناگونی طبقه‌بندی می‌شود، مثل ریخت‌شناسی گلبولهای قرمز، مکانیسم‌های اتیولوژیک و غیره.
سه دستهٔ اصلی عبارتند از: ازدست رفتن حجم زیادی از خون (خون‌ریزی‌های حاد یا مزمن)،
ازبین‌رفتن سلول‌های خونی (همولیز) و کمبود تولید سلول‌های خونی.
دلیل کم خونی
خون ریزی متوالی در زمان‌های قاعدگی یا به دلیل زخم معده و یا سرطان می‌تواند باعث فقر و کم‌خونی آهن در بدن شود.
اگر مواد غذایی که روزانه مصرف می‌شود دارای مقدار کمی آهن باشد یا در رژیم غذایی گوشت را حذف کنیم
و یا در کودکان شیرخوار که فقط از شیر مادر استفاده می‌کنند کمبود آهن به وجود می‌آید.
همانطور که می دانید خانم‌های باردار مخصوصاً کسانی که در حال شیردهی هستند به دلیل سیستم عملکردی بدن
چند برابر بیشتر از آقایان به آهن نیاز دارند و رژیم غذایی آنها باید غنی از آهن باشد.
علائم آنمی
مهمترین علامت کم‌خونی احساس خستگی زودرس و فرسودگی است. علائم دیگر شامل این موارد است:
- ضعف
- رنگ پریدگی پوست
- ضربان نامنظم یا تند قلب
- کوتاهی نفس
- درد قفسهٔ سینه
- احساس سبکی در سر و یا سرگیجه خفیف
- مشکلات شناختی
- بی‌حسی، کرختی یا سردی انتهای اندامها
- سردرد
گاهی اوقات علائم آنمی بسیار خفیف هستند اما شدت علائم با پیشرفت کم‌خونی افزایش می‌یابند.
بی خوابی درشب هم علائم کم‌خونی می‌باشد.
تشخیص
عموماً پزشک آزمایش شمارش کامل خون را جزو آزمایشهای نخستین برای تشخیص کم‌خونی، درخواست می‌کند.
علاوه بر گزارش شمار گلبولهای قرمز و مقدار هموگلوبین، دستگاه خودکار شمارنده اندازه گلبولهای قرمز را با فلوسیتومتری اندازه می‌گیرد
که یک عامل مهم در افتراق میان علل گوناگون کم‌خونی می‌باشد.
آزمایش گسترش(smear) رنگ شده خون در زیر میکروسکوپ نیز سودمند می‌باشد.
در کشورهای پیشرفته ۴مؤلفه (شمارش گلبول قرمز، میزان هموگلوبین،
میانگین حجم هر گلبول قرمز یاMCV، پهنای گستردگی گلبولهای قرمز یاRDW) اندازه‌گیری می‌شود و موجب می‌گردد
تا مؤلفه‌های هماتوکریت، میانگین هموگلوبین هر گلبول قرمز و میانگین غلظت هموگلوبین هر گلبول قرمز، از راه محاسبه بدست آید
و با مقادیر طبیعی برای هر سن و جنسیتی مقایسه می‌شود. برخی شمارنده‌ها هماتوکریت را آشکارا اندازه‌گیری می‌کنند.
برای مردان بالغ هموگلوبین کمتر ازgr/dl۱۳، نشانه کم‌خونی است و برای زنان بالغ این مقدارgr/dl۱۲ می‌باشد.
شمارش رتیکولوسیتها و روش کینتیک برای کم‌خونی در مراکز درمانی بزرگ در غرب بیشتر از گذشته رایج گردیده
زیرا دستگاه‌های آزمایشگر نوین می‌توانند رتیکولوسیت را هم بشمارند.
شمارش رتیکولوسیت به منزله سنجش میزان خونسازی مغز استخوان یا تعداد گلبولهای قرمز جوان است.
شاخص فرآوری رتیکولوسیت محاسبه نسبت میان میزان کم‌خونی با گستره افزایش رتیکولوسیت در پاسخ به بیماری است.
اگر درجه کم‌خونی بالا باشد حتی یک شمارش طبیعی رتیکولوسیت می‌تواند نشان دهنده پاسخ ناکافی بدن به بیماری باشد.
اگر شمارنده خودکار در دسترس نباشد، شمارش رتیکولوسیت با روش دستی و رنگ آمیزی ویژه گسترش خون انجام می‌شود.
گلبولهای قرمز جوان اندکی بزرگتر از گلبولهای قرمز پیر بوده و ویژگی پلی کرومازی(polychromasia) از خود بروز می‌دهند.
حتی اگر منبع ازدست رفتن خون مشخص باشد،
ارزیابی خونسازی می‌تواند کمک کند بفهمیم آیا مغز استخوان توانا است خون ازدست رفته را جبران کند یا خیر.
وقتی علت کم‌خونی مشخص نباشد، پزشک معالج آزمایشهای دیگری را درخواست می‌کند
مانند: سرعت ته نشست گلبولهای قرمز(ESR)، اندازه‌گیری فریتین، میزان آهن سرم، ترانسفرین، میزان فولات سرم،
میزان ویتامین B۱۲سرم، الکتروفورز هموگلوبین، آزمایش عملکرد کلیه (همانند اندازه‌گیری کراتینین سرم).
چنانچه تشخیص دشوار باشد، آسپیراسیون مغز استخوان و آزمایش روی آن، وضعیت سلول‌های بنیادی مولد گلبولهای قرمز را مشخص می‌کند.
بدون دیدگاه